این که تست سلامت هارد چگونه انجام می‌شود بسیار مهم است. زیرا برای عیب‌یابی و حفظ سلامت دستگاه در طولانی مدت باید راه‌های مختلف و نحوه انجام آن‌ها آشنا باشیم. البته ممکن است شما لپ‌تاپ، گوشی یا کامپیوتری را تازه خریداری کرده باشید و به همین دلیل بخواهید هارد آن را برای اطلاع از سلامتی تست کنید. آشنایی با روشهای مختلف تست سلامت انواع هارد می‌تواند به شما در حفظ اطلاعاتتان به شما کمک کند.
تست سلامت هارد کامپیوتر
از آنجا که سلامت هارد اهمیت زیادی دارد بهتر است با مشاهده هرگونه نشانه‌ای از خرابی، سریعا آن را تست کنید. در این صورت می‌توانید به سرعت از خرابی آن آگاه شوید و برای اصلاح آن اقدام کنید. در نتیجه خیالتان از بابت سلامت آن آسوده می‌شود.
Windows CHKDSK Tool قابلیتی است که به‌طور پیش‌فرض روی تمامی کامپیوتر‌های دارای سیستم ویندوز اجرا می‌شود. این ویژگی می‌تواند بدسکتورها و مشکلات هارد را از طریق اسکن حافظه تشخیص دهد. علاوه بر شناسایی و تشخیص این قابلیت را دارد که در زمینه رفع آن‌ها نیز اقداماتی انجام دهد. در صورتی که مشکل اندکی پیشرفته و پیچیده باشد با نمایش اخطار شما را از وجود این مشکل و عدم توانایی دستگاه در رفع آن مطلع می‌کند.
- وارد قسمت my computer شوید.
- روی یکی از درایو‌های موجود در این قسمت کلیک راست کنید.
- گزینه properties را بیابید و آن را برگزینید.
- در قسمت ابزارها (tools) روی گزینه بررسی (check) کلیک کنید.
- از میان گزینه‌ها اسکن درایو (scan drive) را انتخاب کنید. (همانند تصویر زیر)
حالا باید برای بررسی و اتمام مراحل صبر کنید. پس از طی این مراحل پنجره‌ای نمایش داده می‌شود. در‌صورتی که مشکلی در هارد وجود داشته باشد در قالب فایل لیست به صورت گزارش نمایش داده می‌شود. اگر پس از انجام تست سلامت هارد، این قطعه کاملا سالم باشد هیچ‌گونه اروری مشاهده نخواهید کرد.
تست سلامت هارد اکسترنال
برای بررسی سلامت هارد اکسترنال می‌توانید از راه‌های مختلفی این تست را انجام دهید. با توجه به مشکل به‌وجود آمده، توانمندی‌ها و میزان مهارت خودتان یکی از این راه‌ها را برای شناسایی و رفع مشکل هارد انتخاب کنید.
1. بررسی فیزیکی هارد
شنیدن صداهایی نظیر ساییده شدن و تق‌تق کردن نشان می‌دهد که هارد شما دچار آسیب فیزیکی شده است و باید آن را از نظر سلامت فیزیکی تست کنید. ممکن است بازوی آکتواتور با شدت زیادی روی پلاتر ساییده شود. این امر باعث آسیب فیزیکی هارد و شنیده شدن صداهای غیرطبیعی می‌شود.
صدای هارد گاهی پیوسته و گاهی موقت به گوش می‌رسد. این مورد با توجه به میزان آسیب دیدگی هارد تغییر می‌کند. بهترین کاری که در این شرایط می‌توانید انجام دهید کلون کردن درایو است. پس از آن یک نسخه پشتیبان یا (backup) از اطلاعات موجود در هارد تهیه کنید.
2. تست خواندن و نوشتن هارد
پایین‌بودن سرعت خواندن/نوشتن در کامپیوتر نشان‌دهنده آسیب دیدگی نرم‌افزاری یا سخت‌افزاری هارد است. حد معینی برای سرعت خواندن و نوشتن هارد در نظر گرفته‌اند. ابزار CrystalDiskMark موجود در کامپیوتر به شناسایی سرعت و مقایسه آن با اندازه استاندارد آن کمک می‌کند.
3. تست هارد از طریق بوت
می‌توانید تست سلامت هارد را از طریق BIOS انجام دهید. این قابلیت در سیستم شما وجود دارد. البته این قابلیت به مادر‌برد‌های جدید افزوده شده است. به همین دلیل در سیستم‌های قدیمی که دارای مادربرد جدید نیستند این قابلیت وجود ندارد.
- برای این کار لازم است کامپیوتر خود را Restart کنید و با فشردن دکمه F12، وارد BIOS شوید.
- به منوی Boot بروید و به دنبال گزینه HDD بگردید.
اگر HDD را در این بخش مشاهده کردید و هارد شما هم بوت می‌شود و می‌توانید آن را در قسمت My Computer دستگاه خود مشاهده کنید، مشکلی در هارد شما وجود ندارد. در غیر این صورت، باید از بخش Diagnostics به دنبال رفع این ایراد باشید.
بیشتر بخوانید: آموزش نحوه بوت کردن لپ تاپ
تست سلامت هارد گوشی
اولین راه برای تست سلامت سلامت هارد گوشی، بررسی آن از نظر ظاهری و توسط چشم است. با آشنایی با نشانه‌های ظاهری خرابی هارد دیسک شما می‌توانید به‌راحتی این کار را انجام دهید. در این روش شما باید اتاق هارد دیسک را بررسی کنید تا دچار قوس و خم نشده باشد.
- گوشه‌ها و لبه‌های هارد را با دقت بررسی کنید تا هرگونه آثار فرورفتگی، خراش و آسیب‌دیدگی را روی آن بیابید. به‌طور‌کلی تمامی مواردی که نشان دهنده برخورد جسمی سخت به این قطعه است را بررسی کنید.
- لیبل اصلی، پیچ‌ها و گل‌پیچ‌ها را بررسی کنید. درصورتی‌که برچسب برخی از درپوش‌ها وجود نداشته باشد یا دچار پارگی شده باشند نشان‌دهنده آسیب دیدگی هارد است. حتی این امکان وجود دارد که پیچ‌ها باز شده باشند و این قطعه به صورت دست دوم یا تعمیر شده در اختیار شما قرار گرفته باشد.
- یک راه دیگر برای تست سلامت هارد این است که آن را به آرامی و در تمامی جهات بچرخانید و تکان دهید. صدای هرگونه جسم آزاد و به گوش رسیدن هرگونه صدای غیرطبیعی نشان از آسیب دیدگی هارد دارد.
در هر یک از این حالت‌ها از هرگونه فعالیت هارد جلوگیری کنید و سریعا اطلاعاتتان را به یک حافظه دیگر انتقال دهید. زیرا ممکن است در صورت هرگونه فعالیت طبیعی این قطعه دچار سوختگی شود و شما دیگر امکان دسترسی به اطلاعاتتان را نخواهید داشت.
تست سلامت هارد لپ تاپ
روش‌هایی که برای تست سلامت هارد لپ تاپ بیان می‌شود اندکی متفاوت است. انجام آن‌ها دارای دشواری نیست و شما به راحتی می‌توانید خودتان یک یا چند مورد از آن‌ها را برای بررسی وضعیت سلامت هارد لپ‌تاپ انجام دهید.
- در اولین و ساده‌ترین روش شما باید دستگاه را فرمت کنید تا اطلاعات زیادی در آن وجود نداشته باشد و حافظه زیادی از دستگاه را اشغال نکند؛ زیرا این موارد باعث کندی کارکرد سیستم می‌شوند. پس از فرمت کردن، ویندوز را روی سیستم نصب کنید. نصب شدن ویندوز بدون بروز خطا می‌تواند نشان دهنده سلامت هارد باشد.
- چقدر طول می‌کشد تا سیستم لود شود یا اصطلاحا بالا بیاید؟ باتوجه‌به مدت زمان لود شدن سیستم می‌توان دریافت که میزان سلامت و آسیب دیدگی هارد چقدر است. مثلا برای هارد SSD حدودا ۱۰ ثانیه زمان نیاز می‌برد. اما برای ویندوز ۸ این زمان می‌تواند به مدت ۲۰ ثانیه هم طول بکشد.
- از طریق Device Manger اقدام کنید. از زیر صفحه‌های computer management وdisk management می‌توانید تست سلامت هارد را انجام دهید. اسکن سخت‌افزار‌ها، نرمافزارها و هارد توسط این ۲ بخش انجام می‌شود.
عیب‌یابی و بررسی وضعیت سلامت هارد به‌طور تخصصی توسط افرادی انجام می‌شود که در این زمینه تجربه و مهارت لازم را دارند. به همین دلیل اگر مشکل جدی در هارد لپ‌تاپ خود احساس می‌کنید یا می‌خواهید لپ‌تاپ دست دوم تهیه کنید بهتر است آن را به افراد متخصص و مراکز معتبر نشان دهید.
بیشتر بخوانید: بررسی دلایل خرابی هارد لپ تاپ و روشهای تشخیص آن
تست سلامت هارد SSD
تست سلامت هارد یا حافظه SSD را می‌توان از راه‌های مختلفی انجام داد. ابتدا از راه‌های ساده که بدون نصب برنامه و از طریق ابزارها امکان‌پذیر است شروع می‌کنیم و بعد از آن نحوه بررسی وضعیت هارد از طریق بهترین نرم‌افزار را بررسی می‌کنیم.
می‌توانید از طریق قابلیت Storage Health Monitoring اقدام کنید. تمامی اطلاعات لازم در رابطه با هارد SSD و وضعیت سلامت آن از طریق این قابلیت در اختیار شما قرار می‌گیرد. می‌توانید از طریق این قابلیت خبردار شوید که چه زمانی باید به فکر تهیه هارد جدید باشید. در نظر داشته باشید که این قابلیت در ویندوز 10 قابل دسترسی است.
بهترین نرم افزار تست سلامت هارد SSD، نرم‌افزار crystal disk mark است. شما می‌توانید این نرم‌افزار را به سادگی دانلود و روی سیستم اجرا کنید. در میان گزینه‌ها helth astatus را انتخاب کنید تا نتیجه تست سلامت هارد برای شما نمایش داده شود. از برنامه hard disk sentinel نیز برای بررسی وضعیت حافظه در سیستم ویندوز، داس و لینوکس استفاده می‌شود. باید نرمافزارهای طراحی شده را امتحان کنید تا متوجه شوید کدام یک از آن‌ها با سیستم شما سازگاری دارد و می‌تواند وظیفه خود را به درستی انجام دهد.
برنامه دیگری که برای تست هارد SSD به‌کار می‌رود as ssd benchmark است. کارکرد آن شباهت‌هایی به برنامه crystal disk mark دارد. طراحی و اجرای این برنامه به صورتی است که شما می‌توانید از طریق فلش آن را به سیستم‌های دیگر منتقل کرده و از آن استفاده کنید.
تست سلامت هارد دیسک
۴ راه برای تست سلامت هارد دیسک و محافظت از آن پیش از آسیب‌دیدگی وجود دارد. یکی از این راه‌ها استفاده از نرم افزار تست سلامت هارد دیسک است و ۳ راه دیگر را بدون نصب و استفاده از نرم‌افزار انجام می‌شوند. یعنی قابلیت‌هایی روی سیستم وجود دارد که با استفاده از آن‌ها می‌توان سالم‌بودن این قطعه را آزمایش کرد.
1. یکپارچه‌سازی (Defragmentation)
تکه‌تکه شدن اطلاعات یا data fragmentation که در هارد دیسک به وجود می‌آید باعث می‌شود تا حدود زیادی سرعت خواندن و نوشتن اطلاعات در سیستم پایین بیاید. با به وجود آمدن این مشکل فشار زیادی روی هارد دیسک وارد می‌شود که چرخش بیشتر این قطعه را به دنبال دارد.
- ابتدا روی درایو کلیک کنید. سپس گزینه properties را برگزینید.
- سربرگ ابزارها یا tools را انتخاب کنید.
- به بخش Optimize and defragment the drive بروید. روی گزینه optimize کلیک کنید.
- مجددا درایو مدنظرتان را انتخاب کنید و روی گزینه optimize کلیک کنید.
بهینه‌سازی یا یکپارچه‌سازی درایو انتخاب‌شده از این طریق انجام می‌شود. اگر قصد دارید عمل بهینه‌سازی و تست سلامت هارد درایو را روی بقیه موارد نیز اعمال کنید از کلید ctrl کمک بگیرید. در این صورت می‌توانید تمامی موارد را به صورت یکجا بهینه کنید.
2. استفاده از CHKDSK
خطاهای درایو و بدسکتورها توسط این بخش تشخیص داده می‌شوند. علت اصلی ایجاد این مشکلات نوسانات برق است. برای حل این مشکل در سیستم عامل ویندوز ابتدا در صفحه اصلی پنجره cmd که مخفف عبارت Command Prompt است را باز کنید. سپس دستور chkdsk /r /f را وارد کرده و در ادامه آن نام درایو را بنویسید. با فشردن دکمه اینتر تست سلامت هارد انجام می‌شود.
3. استفاده از نرمافزارها
می‌توان برخی از نرم‌افزارهایی که با هدف تست سلامت هارد طراحی شده‌اند را دانلود و از آن‌ها استفاده کرد. طرز استفاده از هر یک از آن‌ها متفاوت است. پس از دانلود، راهنمای استفاده از آن را نیز مطالعه کنید. برخی از آن‌ها باعث جلوگیری از افزایش دمای هارد و انجام تست سلامت آن می‌شوند. به همین دلیل سعی کنید برنامه‌ای را با بهترین امکانات در این زمینه دانلود و استفاده کنید.
تست سلامت هارد اینترنال و هارد اکسترنال
نحوه تست سلامت هارد اکسترنال و هارد اینترنال به دو صورت انجام می‌شود. انجام برخی از آن‌ها از طریق محیط ویندوز امکان‌پذیر است. اما در برخی دیگر این امکان وجود دارد که شما مجبور به نصب برخی نرمافزارها شوید.
- ابتدا تست سلامت هارد از طریق Defrag را امتحان کنید. Defrag از ابزارهای پرکاربرد در سیستم عامل ویندوز است. شما برای استفاده از آن ابتدا باید عبارت disk defrag را در قسمت جستجوی صفحه اصلی بنویسید. به قسمت Defragment and Optimize Drives بروید. با کلیک روی گزینه Optimize فرایند بررسی سلامت درایو مدنظرتان شروع می‌شود.
- دومین روش بررسی سلامت هارد استفاده از ابزار WMIC است. کلید پنجره (Window) به علاوه کلید R را فشار دهید تا پنجره run نمایش داده شود. حالا عبارت cmd را بنویسید و از میان گزینه‌ها روی ok کلیک کنید. دوباره WMIC را Command Prompt بنویسید و روی اینتر (Enter) ضربه بزنید. در ادامه Disk drive get status را با فاصله یک خط از عبارت قبل بنویسید. اطلاعاتی که روی صفحه نمایش داده شده‌اند مربوط به وضعیت سلامت هارد دستگاه هستند.
تعداد زیادی برنامه و نرم‌افزار وجود دارد که به شما در انجام تست سلامت هارد اکسترنال و هارد اینترنال کمک می‌کند. در این ابزارها به‌طور خودکار درایو‌ها شناسایی می‌شود و تست سلامت آن‌ها صورت می‌گیرد. این برنامه‌ها معمولا از روشهای یکسانی برای انجام این فرایند استفاده می‌کنند.
نرم افزار تست سلامت هارد
برنامه تست سلامت هارد HD tune pro از جمله برنامه‌هایی است در این زمینه به خوبی عمل می‌کند. برای انواع هارد معمولی و SSD می‌توانید از این نرم‌افزار استفاده کنید. تست سرعت هارد، عیب‌یابی و بررسی وضعیت سلامت این قطعه توسط این نرم‌افزار تشخیص داده می‌شود.
از ویژگی‌های برنامه HD tune pro می‌توان به موارد نظیر دارا‌بودن تمامی امکانات نسخه معمولی این برنامه، تست سلامت هارد و تمامی حافظه‌های جانبی متصل به آن، استفاده از خط فرمان ویندوز جهت تشخیص همه درایو‌های قابل استفاده، ذخیره‌سازی نتایج به صورت عکس، تشخیص دمای هارد برای جلوگیری از آسیب‌دیدگی‌های ناشی از آن، نمایش اطلاعات دقیق و نمایش میزان دقیق کارکرد هارد تا کنون برای بهبود تشخیص آسیب می‌شود.
برنامه دیگری که برای بررسی وضعیت سلامت هارد نرم‌افزار CrystalDiskInfo است. این برنامه به بررسی وضعیت Smart هارد دیسک می‌پردازد. به قابلیتی که در قسمت سرویس هارد وجود دارد Smart گفته می‌شود. وظیفه این قابلیت چیست؟ از کارکرد درایو گزارش تهیه می‌کند و پیش از آن که مشکل جدی در هارد شکل بگیرد به کاربر اطلاع می‌دهد. در این صورت از بروز مشکل جدی در هارد که باعث پاک شدن اطلاعات و دشواری برای شما می‌شود جلوگیری می‌کند.
تست سلامت هارد با cmd
برای تست سلامت هارد با cmd می‌توانید از طریق نرمافزارها و قابلیت‌های نصب‌شده روی سیستم استفاده کنید. به همین دلیل نیازی به نصب نرمافزارهای مازاد نخواهید داشت. برای این که بتوانید وارد وارد پنجره cmd شوید و سلامت هارد را چک کنید نیاز است برخی مراحل را طی کنید.
- کلید پنجره (window) به علاوه R را هم‌زمان فشار دهید. در این صورت پنجره Run نمایش داده می‌شود.
- دستور cmd را در قسمت جستجو (search) وارد کنید و روی دکمه اینتر (enter) ضربه بزنید.
- در خط فرمان دستور wmic diskdrive get status را تایپ کنید و برای نتیجه‌گیری روی اینتر ضربه بزنیدتا تصویر زیر نمایش داده شود.
مراحل به اتمام رسید. حالا باید چند دقیقه صبر کنید تا پیام حاوی اطلاعات سلامت هارد نمایش داده شود. درصورتی‌که هارد از سلامت کامل برخوردار باشد با عبارت good نمایش داده می‌شود. در غیر این صورت میزان سلامت حافظه به صورت درصدی قابل مشاهده است. این امکان وجود دارد که نمایش اطلاعات سیستم‌ها با یکدیگر متفاوت باشد. مثلا به جای good، فقط گزینه ok نمایش داده شود. در این صورت باید متوجه شوید که منظور از آن، سلامت دستگاه شما است.
سخن پایانی
دانستن راه‌های بررسی انواع حافظه ازجمله HDD و ssd بسیار ضروری است و در مواقعی مانند تعمیر هارد یا خیر نوع دست دوم آن به شما کمک می‌کند. زیرا هرگونه آسیب کوچک می‌تواند منجر به پاک شدن کامل اطلاعات شما شود. به همین دلیل نیاز است در بازه‌های زمانی کوتاه بررسی وضعیت سلامت هارد را انجام دهید. ممکن است نتوانید تمامی یا برخی از راه‌های تست سلامت هاردهای SSD، اینترنال، اکسترنال، کامپیوتر و گوشی را به‌صورت شخصی انجام دهید. در این صورت نیاز است آن را به مراکز تعمیرات تخصصی نشان دهید. مجموعه امدادسیستم سالهاست که در حوزه ریکاوری هارد و انواع حافظه جانبی و تعمیرات هارد فعالیت تخصصی دارد و آماده رفع مشکلات مربوط به انواع حافظه است.