هارد دیسک ها بعنوان حافظه ذخیره سازی اطلاعات، کاربران بیشتری را به خود جذب کرده اند. وظیفه هارد دیسک اکسترنال یا اینترنال ثبت و ذخیره اطلاعات است. هر داده ای که روی هارد ذخیره شود؛ تا زمانی که حذف نشود روی سکتور هارد باقی می ماند. به همین دلیل است که هاردها بعنوان یکی از انواع حافظه ذخیره سازی اطلاعات، به نسبت دیگر حافظه ها قابل اعتمادترند. اجزای هارد دیسک وظیفه گروهی برای نوشتن و خواندن اطلاعات را برعهده دارند.
دیسک گردان، بازوی حرکتی، موتور هارد، فیلتر هوا، هد و بافر اجزای داخلی هارد دیسک هستند. به دلیل حساس بودن این قطعات ممکن است با ضربه یا نوسان جریان برق یا دلایل دیگر، هارد دیسک دچار آسیب شود و محتوا را نشان ندهد.
لازم به ذکر است که اجزای داخلی هارد اینترنال و اکسترنال مشابه هم است. فقط پورت اتصال و جعبه محافظ در اجزای هارد اکسترنال، نسبت به هارد اینترنال اضافه تر است.
اجزای داخلی هارد
- Platter صفحه ذخیره سازی دیتا
- Spindel موتور
- Actuator آهن ربای مغناطیسی
- Head Arm بازوی مکانیک
- Head هِـد
- Buffer بافِـر
1. Plater در هارد دیسک
یکی از اجزای داخلی هارد دیسک اینترنال یا اکسترنال، پِلَتِر(Platter) است. پلتر معمولا در قسمت مرکزی هارد دیسک قرار می گیرد. هارد دیسک شامل یک یا چند صفحه پلتر (Platter) است.
این صفحات شامل قسمت های بسیار ریزی هستند که به آنها سکتور(Sector) گفته می شود. در هر اینچ (2.45) از این صفحات، حدود 30000 سکتور برای ذخیره اطلاعات وجود دارد که اندازه هرکدام 846 نانومتر است.
جنس صفحه ذخیره سازی هارد دیسک از آلومنیوم، شیشه، سرامیک بوده و یک سطح مغناطیسی به منظور ذخیره اطلاعات یا دادهها دارد.
داده ها بر روی پلتر در ترک ها و سکتورها ذخیره و نگهداری می شوند.
پلترها توسط اسپیندل یا موتور هارد دیسک با هم نگهداشته می شوند و در یک سرعت مشخص اندازه گیری شده در دقیقه یا پی آر ام PRM می چرخند.
2. Spindle هارد دیسک
اِسپیندِل (Spindel) یا موتور یکی از اجزای داخلی مهم در هارد کامپیوتر یا اکسترنال است که وظیفه چرخاندن پلترها (Platters) را دارد.
اسپیندل می تواند از 4200 دور در دقیقه (در هاردهای کم مصرف اکسترنال ) تا 15000 دور در دقیقه در هاردهایی مثل (Cheetah Seagate) بچرخاند.
3. Actuator در انواع هارد
قسمت سوم از اجزای داخلی هاردهای اینترنال و اکسترنال Actuator است.
این قسمت وظیفه کنترل کردن بازوی مکانیکی یا همان Head Arm را دارد. عملکرد این قسمت بسیار دقیق است زیرا با سایر قطعات هارد دیسک ارتباط برقرار کند.
4. Head Arm در هارد
بازوی مکانیکی Head Arm چهارمین جزو از اجزای داخلی هاردهای لپ تاپ، کامپیوتر و هاردهای اکسترنال است. این قسمت وظیفه دارد تا هد Head را از مرکزی ترین نقطه پلتر Platter تا کناری ترین نقطه آن ببرد.
خوب است که بدانید برای هر پلتر دو هِد آرم وجود دارد.
5. Head در انواع هارد
وظیفه هد، خواندن و نوشتن داده ها به صورت 0 و 1 بر روی قسمت های بسیار ریز موجود در پِلَـتِـر است.
زمانی که هد وظیفه ذخیره دادهها را دارد؛ مقادیر صفر و یک را در سکتور با تغییر دادن قطب مغناطیسی هر یک از مکان های ذخیره داده قرار می دهد.
زمانی که هد قصد خواندن داده ها را دارد برعکس حالت نوشتن، مقادیری را در هر یک از قسمت هایی که توسط کنترل کننده مرکزی داده مشخص می شود طبق قطب مغناطیسی شان حس کرده و بر اساس آن صفر و یک معادلش را تحویل می دهد.
نکته: هد فقط چند نانومتر با پلتر فاصله دارد. در صورت خرابی هد نیاز به عمل جراحی هارد دیسک، برای تعویض آن می باشد.
6. Buffer
یکی دیگر از اجزای داخلی هارد اینترنال و اکسترنال بافِر Buffer است.
در صفحه های چرخشی، عملکرد دیسک درایو تقریباً سه برابر کمتر از اندازه عملکرد انتقالِ داده ها به تراشه های حافظه محدود می کند.
دیسک درایوها حافظه بافر داخلی دارند تا انتقال دادهها را بین هد و کنترل کننده حافظه با استفاده از آن تسریع کنند.
علت خرابی هد چیست؟
عمده دلیل خرابی هارد دیسک، خرابی هد و پلاتر است. علت خرابی هد و پلاتر این است که؛ هد دارای یک مگنت بسیار ظریف و حساس در ابتدای بازوی متحرک بوده و با کوچکترین تماسی با سطح دیسک، دچار آسیب های شدیدی می شود.
این تماس به پلاتر نیز آسیب می رساند. زمانی که هد خراب می شود شاید بتوان با تعمیر هد هارد و یا تعویض آن برخی از اطلاعات را بیرون کشید.
پس به دلیل اهمیت اطلاعات از دست رفته برای ریکاوری اطلاعات هارد لازم است عملیات تعویض هد هارد را انجام داد.
وقتی هارد دیسکی دچار آسیب می شود؛ یعنی قطعات داخلی آن دچار آسیب، ضعف یا خرابی بخشی از قطعات یا درگیر شدن قطعات مکانیکی است و میبایست تعمیر فیزیکی هارد دیسک انجام شود.
برخی از دلایل خرابی هد هارد را می توان موارد زیر برشمرد:
- مدت زمان زیادی از هارد استفاده شود.
- برهم خوردن تعادل هد به علت تکان دادن هارد هنگام استفاده.
- خراب شدن بازوی نگهدارنده هد به علت ضربه
- کیفیت پایین قطعات به علت استفاده از قطعات ارزان
- نوسان جریان برق
بیشتر بخوانید: شرکت های تولید کننده برد هارد دیسک
انواع خرابی هد هارد
1. هد هارد ضعیف می شود
این حالت کمترین نوع آسیب هد هارد محسوب می شود؛ در این حالت احتمال ریکاوری اطلاعات هارد بیشتر است. برای ارزیابی اینکه هد هارد ضعیف شده، نیاز به تجهیزات مخصوص ریکاوری است.
2. هِد هارد قفل می شود (هدگیر)
این نوع از آسیب، هد را در پارکینگ هارد گیر می اندازد و اجازه نمی دهد حرکت کند.
علائم این آسیب: هنگامی که هارد روشن میشود صدایی از هد تولید میشود ( تلاش برای راه افتادن، صدای گیر کردن) و مجدد خاموش می شود.
3. هد هارد تخریب می شود (هد اوت)
شدیدترین نوع آسیبی که می تواند هِد هارد ببیند تخریب شدن هد یا همان اوت شدن هد است.
در این حالت نوک هد بطور کامل آسیب فیزیکی دیده و باعث خط خوردگی روی پلاتر می شود. علائم در این حالت صدای تق تق یا کلیک کردن از هارد هنگام روشن بودن به گوش می رسد.
جراحی هارد دیسک
در برخی موارد برای ریکاوری اطلاعات باید هِد هارد را جراحی کنیم.
جراحی هارد دیسک چیست؟ شامل کارهایی همچون تعویض هِد، تعویض پلاتر و مواردی مانند این هاست. جراحی هِد هارد کار بسیار حساسی است. سرعت چرخش پلاتر و جابحایی هِد بسیار زیاد است و کوچک ترین ضربه حین کار می تواند مرگبار باشد.
بنابراین فردی که جراحی هارد دیسک را انجام می دهد باید تجربه زیاد و دقت بالایی داشته باشد.
مجموعه تخصصی امدادسیستم مجهزترین مرکز ریکاوری اطلاعات در ایران، با داشتن تجهیزات تخصصی و پیشرفته توانایی جراحی هر نوع هارد دیسک را دارد.
متخصصین این مجموعه هرگونه اطلاعات حذفی شما را ایمن و محرمانه به شما باز می گرداند.
جراحی هارد باید در شرایطی مجهز و هوای پاک انجام شود تا حدی که هیچ گونه ذرات معلق و غباری در محیط نباشد.
این احتیاط به این دلیل است که کوچکترین ذره غبار روی قطعات حساس هارد، می تواند باعث مختل شدن مکانیزم ذخیره سازی آن شود.
اگر هنگام باز کردن اجزای داخلی هارد دیسک، ذره ای گرد و غبار بر روی Platter قرار بگیرد؛ ممکن است Head که اطلاعات و دیتا را از روی Platter می خواند متوقف شود و دیگر قادر به خواندن دیتا نباشد.
بنابراین این فرآیند باید در اتاق تمیز یا کلین روم صورت بگیرد. مرکز تخصصی امداد سیستم مجهز به Clean Room است. این اتاق با استفاده از فیلترهای HEPA و ULPA، هوا را تصفیه و از نفوذ ذرات موجود در هوا، باکتری و گرد و غبار روی تجهیزات جلوگیری می کند.
ریکاوری اطلاعات حذف شده هارد دیسک با امداد سیستم
در این مطلب شما را با جزء به جزء قطعات هارد آشنا کردیم. اگر شما هم اطلاعات مهم حذف شده ای دارید و میخواهید ریکاوری هارد خود را انجام دهید بهتر است این کار را به متخصصین مجرب مرکز بازیابی اطلاعات امداد سیستم بسپارید. متخصصین این مجموعه بعد از تشخیص مشکل دقیق، بهترین راه را برای تعمیر هارد شما انتخاب می کنند.
سوالات متدول
پلتر در قسمت مرکزی هارد دیسک قرار می گیرد. صفحات پلتر شامل قسمتهای بسیار ریزی به نام سکتور هستند. داده ها بر روی پلتر در ترک ها و سکتورها ذخیره و نگهداری می شوند.
head وظیفه خواندن و نوشتن را به عهده دارد. هد فقط چند نانومتر با پلتر فاصله دارد به همین دلیل بسیار نسبت به ضربه حساس است.
بافرها تسریع کننده انتقال داده ها بین هد و کنترل کننده حافظه هستند.