معرفی کامل قطعات و اجزای هارد دیسک

هارد دیسک‌ها بعنوان حافظه‌ی ذخیره سازی اطلاعات، کاربران بیشتری را به خود جذب کرده‌اند. وظیفه‌ی هارد دیسک اکسترنال یا اینترنال ثبت و ذخیره اطلاعات است. هر داده‌ای که روی هارد ذخیره شود، تا زمانی که حذف نشود روی سکتور هارد باقی می‌ماند. به همین دلیل است که هاردها بعنوان یکی از انواع حافظه‌ی ذخیره سازی اطلاعات، به نسبت دیگر حافظه‌ها قابل اعتمادترند. اجزای هارد دیسک وظیفه‌ی گروهی برای نوشتن و خواندن اطلاعات را برعهده دارند.

دیسک گردان، بازوی حرکتی، موتور هارد، فیلتر هوا، هد و بافر اجزای داخلی هارد دیسک هستند. به دلیل حساس بودن این قطعات ممکن است با ضربه یا نوسان جریان برق یا دلایل دیگر، هارد دیسک دچار آسیب شود و محتوا را نشان ندهد. لازم به ذکر است که اجزای داخلی هارد اینترنال و اکسترنال مشابه هم است. فقط پورت اتصال و جعبه‌ی محافظ در اجزای هارد اکسترنال، نسبت به هارد اینترنال اضافه‌تر است.

اجزای داخلی هارد

1. Platter صفحه ذخیره سازی دیتا
2. Spindel موتور
3. Actuator آهن ربای مغناطیسی
4. Head Arm بازوی مکانیک
5. Head هِـد
6. Buffer بافِـر

1. Plater در هارد دیسک

یکی از اجزای داخلی هارد دیسک اینترنال یا اکسترنال، پِلَتِر(Platter) است. پلتر معمولا در قسمت مرکزی هارد دیسک قرار می‌گیرد. هارد دیسک شامل یک یا چند صفحه پلتر (Platter) است. این صفحات شامل قسمت‌های بسیار ریزی هستند که به آنها سکتور(Sector) گفته می‌شود. در هر اینچ (2.45) از این صفحات، حدود 30000 سکتور برای ذخیره اطلاعات وجود دارد که اندازه‌ی هرکدام 846 نانومتر است.

جنس صفحه ذخیره‌ سازی هارد دیسک از آلومنیوم، شیشه، سرامیک بوده و یک سطح مغناطیسی به منظور ذخیره اطلاعات یا داده‌ها دارد. داده‌ها بر روی پلتر در ترک‌ها و سکتورها ذخیره و نگهداری می‌شوند. پلترها توسط اسپیندل یا موتور هارد دیسک با هم نگهداشته می‌شوند و در یک سرعت مشخص اندازه گیری شده در دقیقه یا پی آر ام PRM می‌چرخند.

2. Spindle هارد دیسک

اِسپیندِل (Spindel) یا موتور یکی از اجزای داخلی مهم در هارد کامپیوتر یا اکسترنال است که وظیفه‌ی چرخاندن پلترها (Platters) را دارد. اسپیندل می‌تواند از 4200 دور در دقیقه (در هاردهای کم مصرف اکسترنال ) تا 15000 دور در دقیقه در هاردهایی مثل (Cheetah Seagate) بچرخاند.

3. Actuator در انواع هارد

قسمت سوم از اجزای داخلی هاردهای اینترنال و اکسترنال Actuator است. این قسمت وظیفه‌ی کنترل کردن بازوی مکانیکی یا همان Head Arm را دارد. عملکرد این قسمت بسیار دقیق است زیرا با سایر قطعات هارد دیسک ارتباط برقرار کند.

4. Head Arm در هارد

بازوی مکانیکی Head Arm چهارمین جزو از اجزای داخلی هاردهای لپ تاپ، کامپیوتر و هاردهای اکسترنال است. این قسمت وظیفه دارد تا هد Head را از مرکزی‌ترین نقطه پلتر Platter تا کناری‌ترین نقطه آن ببرد. خوب است که بدانید برای هر پلتر دو هِد آرم وجود دارد.

5. Head در انواع هارد

وظیفه‌ی هد، خواندن و نوشتن داده‌ها به صورت 0 و 1 بر روی قسمت‌های بسیار ریز موجود در پِلَـتِـر است. زمانی که هد وظیفه‌ی ذخیره‌ی داده‌ها را دارد، مقادیر صفر و یک را در سکتور با تغییر دادن قطب مغناطیسی هر یک از مکان‌های ذخیره داده قرار می‌دهد. زمانی که هد قصد خواندن داده‌ها را دارد برعکس حالت نوشتن، مقادیری را در هریک از قسمت‌هایی که توسط کنترل کننده مرکزی داده مشخص می‌شود طبق قطب مغناطیسی‌شان حس کرده و بر اساس آن صفر و یک معادلش را تحویل می‌دهد.

نکته: هد فقط چند نانومتر با پلتر فاصله دارد. در صورت خرابی هد نیاز به عمل جراحی هارد دیسک، برای تعویض آن می‌باشد.

6. Buffer

یکی دیگر از اجزای داخلی هارد اینترنال و اکسترنال بافِر Buffer است. در صفحه‌های چرخشی، عملکرد دیسک درایو تقریباً سه برابر کمتر از اندازه عملکرد انتقالِ داده‌ها به تراشه‌های حافظه محدود می‌کند. دیسک درایوها حافظه بافر داخلی دارند تا انتقال داده‌ها را بین هد و کنترل کننده حافظه با استفاده از آن تسریع کنند.

علت خرابی هد چیست؟

عمده دلیل خرابی هارد دیسک، خرابی هد و پلاتر است. علت خرابی هد و پلاتر این است که، هد دارای یک مگنت بسیار ظریف و حساس در ابتدای بازوی متحرک بوده و با کوچکترین تماسی با سطح دیسک، دچار آسیب‌های شدیدی می‌شود. این تماس به پلاتر نیز آسیب می‌رساند. زمانی که هد خراب می‌شود شاید بتوان با تعمیر هد هارد و یا تعویض آن برخی از اطلاعات را بیرون کشید. پس به دلیل اهمیت اطلاعات از دست رفته برای بازیابی طلاعات هارد لازم است عملیات تعویض هد هارد را انجام داد.

وقتی هارد دیسکی دچار آسیب می‌شود، یعنی قطعات داخلی آن دچار آسیب، ضعف یا خرابی بخشی از قطعات یا درگیر شدن قطعات مکانیکی است و می‌بایست تعمیر فیزیکی هارد دیسک انجام شود. برخی از دلایل خرابی هد هارد را می‌توان موارد زیر برشمرد:

1. مدت زمان زیادی از هارد استفاده شود.
2. برهم خوردن تعادل هد به علت تکان دادن هارد هنگام استفاده.
3. خراب شدن بازوی نگهدارنده هد به علت ضربه
4. کیفیت پایین قطعات به علت استفاده از قطعات ارزان
5. نوسان جریان برق

انواع خرابی هد هارد

1. هد هارد ضعیف می‌شود

این حالت کمترین نوع آسیب هد هارد محسوب می‌شود، در این حالت احتمال ریکاوری اطلاعات هارد بیشتر است. برای ارزیابی اینکه هد هارد ضعیف شده، نیاز به تجهیزات مخصوص ریکاوری است.

2. هِد هارد قفل می‌شود (هدگیر)

این نوع از آسیب، هد را در پارکینگ هارد گیر می‌اندازد و اجازه نمی‌دهد حرکت کند. علائم این آسیب هنگامی که هارد روشن می‌شود صدایی از هد تولید می‌شود( تلاش برای راه افتادن، صدای گیر کردن) و مجدد خاموش می‌شود.

3. هد هارد تخریب می‌شود (هد اوت)

شدیدترین نوع آسیبی که می‌تواند هِد هارد ببیند تخریب شدن هد یا همان اوت شدن هد است، در این حالت نوک هد بطور کامل آسیب فیزیکی دیده و باعث خط خوردگی روی پلاتر می‌شود. علائم در این حالت صدای تق تق یا کلیک کردن از هارد هنگام روشن بودن به گوش می‌رسد.

جراحی هارد دیسک

در برخی موارد برای بازیابی اطلاعات باید هِد هارد را جراحی کنیم. جراحی هارد دیسک شامل کارهایی همچون تعویض هِد، تعویض پلاتر و مواردی مانند این‌هاست. جراحی هِد هارد کار بسیار حساسی است. سرعت چرخش پلاتر و جابحایی هِد بسیار زیاد است و کوچک‌ترین ضربه حین کار می‌تواند مرگبار باشد. بنابراین فردی که جراحی هارد دیسک را انجام می‌دهد باید تجربه زیاد و دقت بالایی داشته باشد. مجموعه تخصصی امدادسیستم مجهزترین مرکز ریکاوری اطلاعات در ایران، با داشتن تجهیزات تخصصی و پیشرفته توانایی جراحی هر نوع هارد دیسک را دارد. متخصصین این مجموعه هرگونه اطلاعات حذفی شما را ایمن و محرمانه به شما باز می گرداند.

جراحی هارد باید در شرایطی مجهز و هوای پاک انجام شود تا حدی که هیچ‌گونه ذرات معلق و غباری در محیط نباشد. این احتیاط به این دلیل است که کوچکترین ذره غبار روی قطعات حساس هارد، می‌تواند باعث مختل شدن مکانیزم ذخیره سازی آن شود. اگر هنگام باز کردن اجزای داخلی هارد دیسک، ذره‌ای گرد و غبار بر روی Platter قرار بگیرد، ممکن است Head که اطلاعات و دیتا را از روی Platter می‌خواند متوقف شود و دیگر قادر به خواندن دیتا نباشد. بنابراین این فرآیند باید در اتاق تمیز یا کلین روم صورت بگیرد. مرکز تخصصی امداد سیستم مجهز به Clean Room است. این اتاق با استفاده از فیلترهای HEPA و ULPA، هوا را تصفیه و از نفوذ ذرات موجود در هوا، باکتری و گرد و غبار روی تجهیزات جلوگیری می‌کند.

ریکاوری اطلاعات حذف شده هارد دیسک با امدادسیستم

در این مطلب شما را با جزء به جزء قطعات هارد آشنا کردیم. اگر شما هم اطلاعات مهم حذف شده ای دارید و می‌خواهید بازیابی دیتای هارد دیسک خود را انجام دهید بهتر است این کار را به متخصصین مجرب مرکز بازیابی اطلاعات امداد سیستم بسپارید. متخصصین این مجموعه بعد از تشخیص مشکل دقیق، بهترین راه را برای تعمیر هارد شما انتخاب می‌کنند.

سوالات متدول