معرفی 8 مدل حافظه SSD+ تفاوت و کاربرد انواع هارد اس اس دی

در دنیای فناوری امروز، هارد SSD به‌عنوان حافظه‌ای پرسرعت و پیشرفته جایگزین حافظه‌های HDD قدیمی شده است. سرعت بالای خواندن و نوشتن داده‌ها، دوام بیشتر و مقاومت در برابر ضربه از مهم‌ترین مزایای SSD است. این ویژگی‌ها باعث شده کاربران به دنبال شناخت انواع حافظه‌های SSD و انتخاب مدل مناسب برای نیازهای مختلف خود باشند. انواع SSD شامل SATA، NVMe، M.2 و مدل‌های اکسترنال است که هرکدام برای کاربردهای مشخص طراحی شده‌اند.

در این مقاله به صورت شفاف و جامع بررسی می‌کنیم حافظه SSD چیست، چه تفاوتی با HDD دارد، انواع آن کدام‌اند و در چه زمینه‌هایی مانند لپ‌تاپ، کامپیوتر خانگی یا دیتاسنترها کاربرد دارند، تا انتخاب بهینه برای کاربران فراهم شود. هدف ما شناخت حافظه‌ی SSD در بازیابی اطلاعات است.

SSD چیست؟

هارد SSD یا حافظه حالت جامد (Solid State Drive) یک ابزار ذخیره‌سازی سریع و پیشرفته است که جایگزین هارد دیسک‌های سنتی (HDD) شده و سرعت انتقال داده بسیار بیشتری ارائه می‌دهد؛ این حافظه بدون قطعات متحرک کار می‌کند و از فناوری NAND Flash استفاده می‌کند.

طبق گزارش Grand View Research، در سال ۲۰۲۳، حدود ۴۶٪ کاربران جهان از اس اس دی استفاده می‌کنند؛ در حالی که HDD تنها ۲۶٫۶٪ سهم دارد؛ این آمار نشان می‌دهد که حافظه‌های اس اس دی به سرعت جایگزین هاردهای قدیمی خواهند شد.با یک نگاه ساده به این آمار می توان گفت:” حافظه‌‏های SSD به زودی  جای حافظه های  HDD را خواهد گرفت.

استفاده از SSD باعث افزایش سرعت بوت سیستم، اجرای سریع‌تر نرم‌افزارها و کاهش مصرف انرژی می‌شود؛ این ویژگی‌ها آن را برای لپ‌تاپ‌ها، رایانه‌های شخصی و دیتاسنترها به گزینه‌ای ایده‌آل تبدیل کرده است.

تفاوت هارد های HDD و حافظه های SSD چیست؟مقایسه هارد HDD و حافظه SSD

علت افزایش طرفدارهای SSD نسبت به هارد های معمول چیست؟

نو که میاد به بازار کهنه میشه دل آزار!

• راحت در استفاده روزمره

راحتی در استفاده روزمره یکی از دلایل محبوبیت SSD است؛ این حافظه سبک، قابل حمل و مناسب برای لپ‌تاپ و سیستم‌های خانگی است. برای مثال بهترین انتخاب برای افرادی که کار تصویر برداری با گوشی با موبایل (موبایل گرافی) انجام می دهند، حافظه های mu2 میباشد. علت این انتخاب هم 3 ویژگی آن است:

1. کوچک است.
2. به راحتی متصل میشه و برای فیلمبرداری و عکس برداری تداخلی ایجاد نمیکند,
3. سرعت بسیار بالایی دارد.

• سرعت بالا

سرعت بالا مهم‌ترین ویژگی SSD است؛ برای مثال، ویرایش ویدیو با کیفیت 4K روی SSD بسیار روان‌تر و سریع‌تر از HDD انجام می‌شود.

• تنوع بالا

تنوع مدل‌ها و فرم فاکتورها باعث شده که کاربران بتوانند مناسب‌ترین گزینه را انتخاب کنند؛ از SSDهای 2.5 اینچی گرفته تا M.2، NVMe، U.2/U.3، کارت PCI و SSD اکسترنال با ظرفیت‌های مختلف.

با وجود تمامی این موارد، بد نیست از معایب حافظه‌‏های SSD مطلع شوید

انواع حافظه SSD بر اساس فرم فاکتور (Form Factor)

SSD 2.5 اینچی (SATA)

این نوع عرض استاندارد برای یک SSD SATA معمولی و هارد دیسک‌های کوچک‌ (Small Form Factor) است. برای هماهنگ‌ شدن با این اندازه‌ی مرسوم، در مراکز داده از SSD NVMe U.2 برای ذخیره ‌سازی سریع داده استفاده می‌شود. سرعت انتقال تا ۶۰۰ مگابایت بر ثانیه دارد.

M.2 SSD ( محبوب ترین)

NGFF در اصل(مخفف Next Generation Form Factor) که حالا بیشتر با نام M.2 شناخته می‌شود. M2 یک قالب است که در سال ۲۰۱۲ معرفی شد و هدف آن جایگزینی استاندارد mSATA است. قالب M.2 بیشترین بهره‌برداری را از برد مدار الکترونیکی (PCB) دارد، در حالی که کمترین فضای ممکن را در سیستم اشغال کند. از ویژگی های بارز آن می توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

• دارای فرم کوچک و باریک
• مناسب لپ‌تاپ‌ها و سیستم‌های رومیزی مدرن به‌دلیل اندازه‌ی کوچک و عملکرد بالا
• اندازه‌های مختلف: 2242، 2260، 2280 (رایج ترین) و 22110
• پشتیبانی از رابط SATA و PCIe/NVMe
• کلیدگذاری B ،M و B+M برای جلوگیری از نصب اشتباه

کلیدها و سوکت‌ ها در M.2 SSD:

یک SSD نوع M.2 به‌صورت «کلیدگذاری‌شده» طراحی شده است تا از قرارگیری یک کانکتور کارت (نر) در یک سوکت ناسازگار (ماده) در میزبان جلوگیری شود. مشخصات استاندارد M.2 تعداد ۱۲ شناسه کلید (Key ID) را برای رابط کارت ماژول و سوکت تعریف کرده است، اما SSD M.2 معمولاً از سه کلید رایج استفاده می‌کنند: B ،M و B+M. نوع کلید معمولاً روی یا نزدیک به لبه کانکتور (یا قسمت طلایی) SSD برچسب‌گذاری شده است. قبل از استفاده از SSD های M.2، باید نوع سوکت موجود در میزبان را مشخص کرده و کلیدگذاری کانکتور ماژول را بررسی کرد، زیرا هر کانکتور تنها باید در سوکت مناسب خود قرار بگیرد.

U.2 / U.3 SSD

در گذشته با عنوان SFF-8639 شناخته می‌شد، این قالب برای SSD با عملکرد بسیار بالا طراحی شده است. حافظه U.3 نسخه ی کامل شده از حافظه های U.2 هستند که برای افزایش انعطاف‌پذیری طراحی شده‌اند.حافظه های حالت جامد U.2 از پروتکل NVMe (حافظه غیرفرّار اکسپرس) استفاده می‌کنند. در ادامه به ویژگی های مهم آن ها اشاره کردیم:

• طراحی شده برای دیتاسنترها و محیط‌های سازمانی
• پشتیبانی از NVMe، SAS و SATA
• استفاده از کانکتور SFF-8639 برای تضمین سازگاری با PCIe
• قابلیت تعویض گرم (Hot-Swap)
• بهره گیری از رابط PCIe و افزایش عملکرد ذخیره‌سازی با سرعت بالا

حافظه U.3 نسخه‌ ی کامل شده از حافظه U.2 هستند که به‌منظور افزایش انعطاف‌پذیری طراحی شدند و از چندین پروتکل ذخیره‌سازی شامل NVMe، SAS و SATA در یک حافظه پشتیبانی می‌کنند. می‌توان از u.3 در پیکربندی‌های مختلف استفاده کرد بدون آن‌که نیاز به مدل‌های متفاوتی از حافظه باشد.

کارت PCIe

این نوع SSD ها برای نصب مستقیم در اسلات PCIe مادربرد های سرور ها و پی سی طراحی شده‌اند و بیشتر در کاربردهایی با نیاز به عملکرد بسیار بالا، مانند سرورها مورد استفاده قرار می‌گیرند.

External SSD (هارد اکسترنال اس اس دی)

این حافظه ها قابل حمل هستند و از طریق درگاه‌های USB یا Thunderbolt و type c به دستگاه متصل می‌شوند. آن ها امکان ذخیره‌سازی خارجی با سرعت بالا را فراهم می‌کنند.یک SSD قابل‌ حمل، یک حافظه حالت‌ جامد خارجی و جمع‌وجور است که برای ذخیره‌سازی و انتقال سریع اطلاعات استفاده می‌شود. یک هارد SSD اکسترنال، از طریق رابط‌هایی مانند  USB یا USB-c یا Thunderbolt به سایر دستگاه‌های دیجیتال متصل می‌شود.

EDSFF SSD

در چندین نوع قالب مختلف ارائه می‌شود که هر کدام برای تامین نیازهای خاص مراکز داده طراحی شده‌اند.

E1.S SSD

این نوع کوچک‌ترین نوع از SSD EDSFF است و برای جایگزینی قالب M.2 در مراکز داده طراحی شده است، اما با قابلیت Hot-swap (تعویض در حالت روشن). این نوع حافظه ها با ضخامت‌های متفاوت عرضه می‌شوند که بسته به طراحی، توان مصرفی و عملکرد آن‌ها را افزایش می‌دهد.

E1.L SSD

این نوع نسخه‌ای بلندتر و با ظرفیت تر نسبت به E1.S است. این قالب فضای بیشتری برای جای‌گیری NAND Flash فراهم می‌کند و در نتیجه برای کاربرد هایی با نیاز به ظرفیت بالا بهتر است. در سرورهای 1U اختصاص داده‌ شده به ذخیره‌سازی، استفاده از E1.L می‌تواند تراکم ذخیره‌سازی NVMe با سرعت بالا را به‌طور چشم‌گیری افزایش دهد.

E3.S SSD

این نوع یک جایگزین قدرتمند برای حافظه های سنتی ۲.۵ اینچی محسوب می‌شود و برای مدیریت وظایف با عملکرد بالا طراحی شده است، در حالی که جریان هوا و خنک‌ سازی بهتری را ارائه می‌ کند.

E3.L SSD

این نوع یک ترکیب از مزایای عملکردی و حرارتی E3.S با ظرفیت بیشتر است. این مدل کمی بلندتر از E3.S بوده و فضای بیشتری برای جای‌دادن چیپ‌ های حافظه فلش دارد که آن را به گزینه ‌ای عالی برای راه‌حل ‌های ذخیره‌سازی با ظرفیت بالا تبدیل می‌کند. همچنین توان مصرفی بیشتری را پشتیبانی می‌کند که موجب عملکرد بهتر می‌شود.

APPLE SSD ( اس اس دی اپل)

دو نوع قالب برای APPle ارائه شده است که عبارتند از PCIe NVMe/AHCI Apple Macbook SSD  و MacBookPro A1706/A1708 PCIe SSD برای اپل ارائه شده است.

فرم‌فکتور / نوع	رابط (Interface)	سرعت تقریبی انتقال	کاربرد اصلی
2.5 اینچی(SATA)	SATA III	تا MB/s 600	لپ تاپ و PC خانگی(ارتقا ساده)
M.2 SATA	SATA III	تا MB/s 600	لپ تاپ های جدید، جایگزین HHD
M.2 NVMe (PCLe x4)	PCLe 3.0/4.0	MB/s 7000-2000	لپ تاپ و PC مدرن، گیمینگ و کار سنگین
U.2 / U.3 (NVMe)	PCLe	MB/s 6000-2000	دیتاسنتر و سازمانی(Hot- swap)
PCLe Card SSD	PCLe x8/x16	بالای MB/s 7000	سرورها و پردازش های سنگین
SSD اکسترنال(USB/Thunderbolt)	USB-C/ Thunderbolt	MB/s 2500-400	ذخیره سازی و جا به جایی پرسرعت اطلاعات
mSATA	SATA III	تا MB/s 600	لپ تاپ های قدیمی تر و فوق باریک

برای راهنمایی بیشتر در زمینه بازیابی اطلاعات از هارد به صفحه ریکاوری هارد SSD مراجعه کنید.

انواع SSD بر اساس نوع پورت PORT

SATA SSD (SATA I, II, III)

SATA که مخفف Serial Advanced Technology Attachment است، یک رابط برای اتصال دستگاه‌ های ذخیره‌سازی مانند هارد دیسک‌ ها و حافظه های حالت جامد (SSD) به رایانه است.
SATA مدلی است که مدام تغییر کرده و در نهایت به سه نسخه اصلی SATA II ،SATA I و SATA III رسیده است.

نرخ انتقال هر سه نسخه:

• SATA 1.0: 5 گیگابیت بر ثانیه، 150 مگابایت بر ثانیه
• SATA 2.0: 3 گیگابیت بر ثانیه، 300 مگابایت بر ثانیه
• SATA 3.0: 6 گیگابیت بر ثانیه، 600 مگابایت بر ثانیه

PCIe SSD (PCLe x1, x4, x8, x16)

PCIe (مخففPeripheral Component Interconnect Express) یک رابط مدرن‌تر است که اندازه‌ی فیزیکی کوچکتری دارد؛ SSD NVMe M.2 برای عملکرد صحیح به ۴ خط PCIe نیاز دارند.

• PCIe x1: تنها یک خط PCIe دارد و از رابط M.2 پشتیبانی نمی‌کند.
• PCIe x4: یک SSD NVMe نوع M.2، چهار خط PCIe را اشغال می‌کند.
• PCIe x8: برای استفاده از کارت‌ های توسعه ‌ای که دو SSD نوع M.2 را پشتیبانی می‌کنند، در کمترین حالت به ۸ خط PCIe نیاز است.
• PCIe x16: شانزده خط PCIe می‌تواند از یک کارت توسعه با چهار SSD NVMe نوع M.2 اضافی پشتیبانی کند.

NVMe

این نوع از رابط PCIe استفاده می‌کند اما با پروتکلی بهینه‌ شده که سرعت بیشتری ارائه می‌دهد. SSD NVMe در لپ‌تاپ‌ها و رایانه‌های رومیزی رده ‌بالا رایج هستند و سرعت خواندن/نوشتن بسیار بالاتری نسبت به SSD SATA دارند. NVMe (مخفف Non-Volatile Memory Express یا NVM Express™) یک پروتکل ارتباطی است که به‌طور خاص برای کار با حافظه ‌های فلش از طریق رابط PCIe طراحی شده است. این فناوری طوری ساخته شده تا از ماهیت موازی حافظه های اس اس دی بیشترین بهره را ببرد.

NVMe/AHCI

AHCI یا Advanced Host Controller Interface یک استاندارد فنی برای رابطی است که به نرم‌ افزار اجازه می‌دهد با دستگاه ها ارتباط برقرار کند. AHCI از فناوری RAID پشتیبانی می‌کند.

mSATA

اندازه‌ای کوچک‌تر از SSD های استاندارد 2.5 اینچی دارند و قبل از رایج شدن M.2، در لپ‌تاپ‌های فوق باریک مورد استفاده قرار می‌گرفتند.

SSD SAS

بیشتر در سرورها و آرایه‌های ذخیره‌سازی سازمانی مورد استفاده قرار می‌گیرند، به‌ویژه در بارهای کاری‌ ای که نیاز به دسترس‌پذیری بالا (HA)، ورودی/خروجی (I/O) بالا و تأخیر کم دارند.سازندگان حافظه ها معمولاً SSD SAS را با سطح های متفاوتی از تحمل نوشتن (Write Endurance) عرضه می‌کنند. شرکت‌ها معمولاً برای ذخیره‌سازی داده‌های حیاتی و با اولویت بالا، SSD های SAS را به‌دلیل سرعت بالا و قابلیت اطمینان بیشتر انتخاب می‌کنند.

5 مدل حافظه‌ی SSD از نظر تکنولوژی:

حافظه‌های SSD از انواع مختلف حافظه‌ ی فلش NAND استفاده می‌کنند که هرکدام ویژگی ‌های خاص خود را دارند:

• Single-Level Cell (SLC):

در هر سلول یک بیت داده ذخیره می‌شود. این نوع پر سرعت ترین و پایدار ترین نوع NAND است، اما گران‌ترین نیز می‌باشد.

• Multi-Level Cell (MLC):

در هر سلول دو بیت داده ذخیره می‌شود. این نوع تعادلی مناسب بین عملکرد، دوام و هزینه را فراهم می‌کند.

• Triple-Level Cell (TLC):

در هر سلول سه بیت داده ذخیره می‌شود. این نوع به صرفه تر است، اما سرعت نوشتن و دوام کمتری نسبت به SLC و MLC دارد.

• Quad-Level Cell (QLC):

در هر سلول چهار بیت داده ذخیره می‌شود. این نوع بیشترین چگالی ذخیره‌سازی و کمترین هزینه به ازای هر گیگابایت را دارد، اما پایین‌‌ترین سرعت نوشتن و دوام را ارائه می‌ دهد.

• 3D NAND:

فناوری‌ای است که سلول‌های حافظه را به ‌صورت عمودی لایه‌لایه روی هم می‌چیند تا چگالی و عملکرد افزایش پیدا کند. این فناوری معمولاً به ‌صورت ترکیبی با انواعی که در بالا اشاره شد استفاده می‌شود (مثلاً: 3D TLC NAND).

چگونه بهترین SSD را انتخاب کنیم؟

• تعیین نیاز: قبل از خرید SSD، اول مشخص کنید هدف شما چیست؛ گیمینگ، ویرایش ویدیو یا استفاده در سرور، چون هر کاربرد نیاز به سرعت و ظرفیت متفاوتی دارد.
• انتخاب فرم فاکتور مناسب: SSDها شکل‌ها و اندازه‌های مختلف دارند؛ M.2 کوچک و بسیار سریع است، در حالی که 2.5 اینچی راحت‌تر نصب و ارتقاء می‌شود.
• سرعت، دوام (Write Endurance) و ظرفیت: سرعت خواندن و نوشتن عملکرد برنامه‌ها را تعیین می‌کند؛ دوام طول عمر حافظه را مشخص می‌کند و ظرفیت حجم ذخیره‌سازی شما را تعیین می‌کند.
• توجه به رابط اتصال: SATA گزینه‌ای اقتصادی ولی کندتر است، در حالی که PCIe/NVMe بالاترین سرعت را برای عملکرد قوی ارائه می‌دهد.
• نمونه واقعی: برای لپ‌تاپ‌های گیمینگ، استفاده از M.2 NVMe با سرعت بالای ۳۵۰۰ مگابایت بر ثانیه تجربه‌ای سریع و بدون وقفه در بازی‌ها و انتقال فایل‌ها فراهم می‌کند.

سخن پایانی:

راهنمای خرید SSD با معرفی انواع حافظه‌های اس‌اس‌دی و بررسی تفاوت SSD و HDD، انتخاب درست را برای هر کاربر ساده‌تر می‌سازد. آشنایی با ویژگی‌ها و کاربردهای مختلف این حافظه‌ها کمک می‌کند تصمیمی آگاهانه بگیرید. در نهایت، اگر با مشکل خرابی یا از دست رفتن اطلاعات مواجه شدید، می‌توانید به مرکز تخصصی بازیابی اطلاعات امدادسیستم مراجعه کنید.