تصور کنید صبح از خواب بیدار می‌شوید و متوجه می‌شوید گوشی‌تان رفتار عجیبی دارد؛ نور صفحه بدون دلیل تغییر می‌کند، برنامه‌ها خودکار اجرا می‌شوند و حتی اطلاعات شخصی شما در خطر است. اینجاست که سوال پیش می‌آید: چگونه گوشی هک شده را پاکسازی کنیم؟ اوایل سال 2024، محققان MIT (Massachusetts Institute of Technology موسسه فناوری ماساچوست امریکا) کشف کردند که هکرها می‌توانند با استفاده از حسگرهای تنظیم خودکار روشنایی گوشی، به اطلاعات شما دسترسی پیدا کنند. این خبر باعث ترس و تعجب بسیاری شد، اما مژده این است که حتی در مواجهه با این نوع هک نیز می‌توانید کنترل موبایل خود را دوباره به دست بیاورید.

کارشناسان مرکز ریکاوری اطلاعات «امداد سیستم» پس از بررسی رایج‌ترین انواع هک گوشی، راهکارهای کاربردی و مرحله‌به‌مرحله‌ای برای رفع هر نوع تهدید ارائه کرده‌اند. در این مقاله، شما با اقدامات ضروری بعد از هک شدن گوشی آشنا می‌شوید و در پایان چند نکته مهم برای حفظ امنیت گوشی و جلوگیری از هک مجدد را یاد خواهید گرفت.

جلوگیری از هک شدن گوشی

همیشه پیشگیری بهتر از درمان است. نصب و استفاده از یک آنتی ویروس قوی و به‌روز یکی از بهترین روش‌ها برای پاک‌سازی گوشی هک شده و جلوگیری از نفوذ هکرها است. کارشناسان پس از بررسی انواع روش‌های هک و تروجان‌های مختلف، بهترین نرم‌افزارهای آنتی ویروس را برای محافظت و رفع هک گوشی معرفی کرده‌اند:

هک شدم چیکار کنم؟

سوال متداول بسیاری از کاربران این است: «هک شدم چیکار کنم؟» آنتی ویروس‌ها مانند یک دیوار امنیتی عمل می‌کنند و از نفوذ هکرها جلوگیری می‌کنند. حتی اگر پیش از حمله هکرها نرم‌افزار نصب نکرده باشید، جای نگرانی نیست؛ نرم‌افزارهای مخصوص پاک‌سازی گوشی هک شده می‌توانند هکرها یا بدافزارها را شناسایی و حذف کنند.

نکته مهم: آنتی ویروس فقط در صورتی موثر است که هکر از بدافزار استفاده کرده باشد. روش‌های دیگری مانند فیشینگ یا نصب برنامه‌های جاسوسی تحت قالب اپلیکیشن‌های قانونی ممکن است توسط آنتی ویروس شناسایی نشود و نیاز به اقدام دستی و بررسی دقیق دارد.

به این صورت که مجرم شما را قانع (وادار) می کند برای دریافت خدماتی؛ برنامه ای جاسوسی تحت قالب برنامه های قانونی، روی دستگاه خود نصب کنید.

با نصب برنامه مخصوص، کنترل دستگاه در اختیار هکر قرار می گیرد. در این حالت شما به چیزی فراتر از آنتی ویروس نیاز دارید.
در ادامه استفاده از آنتی ویروس برای حذف هک را آموزش می دهیم:

اقدامات لازم بعد از هک شدن گوشی

1- استفاده از آنتی ویروس

• نرم‌افزار را اجرا و گوشی را اسکن کنید.
• بدافزار شناسایی و قرنطینه می‌شود تا از آسیب به بخش‌های دیگر جلوگیری شود.
• پس از قرنطینه، آن را حذف کنید و از گسترش بدافزار جلوگیری کنید.
• همیشه آنتی ویروس در پس‌زمینه گوشی فعال باشد.

2- بررسی تراکنش‌ها و تماس با مشاغل اینترنتی

در مرحله بعد باید عامل اصلی هک را پیدا کنید. برای این کار باید:

• لیستی از آخرین موارد استفاده از اطلاعات کارت اعتباری یا حساب بانکی خود بدست آورید.
• لیستی از تراکنش های مالی خود تهیه کنید.
• سپس یک به یک آنها را بررسی کنید.
• با طرف دوم تراکنش مالی تماس بگیرید.
• در نهایت مورد یا موارد کلاهبرداری و تقلبی را شناسایی و گزارش دهید.

3- حذف برنامه‌های مشکوک

• لیست نرم افزارهای نصب شده روی گوشی خود را بررسی کنید.
• اگر برنامه ای مشاهده کردید که خودتان دانلود و نصب نکرده اید؛ سریعا آن را حذف کنید.

4- بازگشت به تنظیمات کارخانه (Factory Reset)

وارد بخش تنظیمات موبایل شوید و گزینه Factory Reset را فعال کنید. برگشت حالت تنظیمات کارخانه؛ آخرین راهکار برای خارج شدن از هک است.

نکته مهم با برگشت به تنظیمات کارخانه تمامی اطلاعات داخل گوشی پاک می شوند.اگر فایل یا سند مهمی دارید؛ حتما از آن نسخه بکاپ بگیرید.
این روش تمامی راههای نفوذ مورد استفاده هکر را از بین می برد.
در ادامه دسترسی به گزینه Factory Reset در انواع تلفن های همراه بیان می کنیم:

آیفون

• وارد بخش تنظیمات setting شوید.
• بر روی گزینه General کلیک کنید.
• گزینه Reset را انتخاب کنید.
• به شما پیغام هشدار پاک شدن اطلاعات و تنظیمات را نشان می دهد.
• بر روی پیام Erase All Content and Settings کلیک کنید.
• در پایان آپل آیدی یا پسورد خود را وارد کنید.

گوشی سامسونگ نسخه اندروید 5 یا بالاتر

• وارد بخش Apps شوید.
• بر روی بخش Settings یا تنظیمات شوید.
• روی گزینه Backup and Reset (تهیه نسخه پشتیبان) کنید.
• گزینه Factory Data Reset (برگشت به تنظیمات کارخانه) را انتخاب کنید.
• دکمه Reset Device را انتخاب کنید.
• در پایان از شما تایید پاک شدن تمامی اطلاعات را می گیرد.

گوشی سامسونگ نسخه اندروید 14 (One UI 6) یا بالاتر

• بخش تنظیمات (Setting) باز کنید.
• بر روی گزینه تنظیمات عمومی (General management) کلیک کنید.
• گزینه reset را کلیک کنید.
• گزینه Factory Data Reset (برگشت به تنظیمات کارخانه) را انتخاب کنید.
• مجدد روی گزینه Reset کلیک کنید.

5- رمزهای خود را تغییر دهید

در پایان به سراغ تغییر دادن تمامی پسوردهای خود بروید. رمز عبور تمام حساب های کاربری خود (شبکه های اجتماعی، کارت های بانکی، نرم افزارهای مختلف و…) را تغییر دهید. برای مدیریت بهتر پسوردهای خود، می توانید از برخی نرم افزارها و ابزارهای مدیریت رمز عبور استفاده کنید. این ابزارها به صورت کاملا امن اطلاعات کاربری هر اکانت را نگهداری می کنند.

چگونه از هک شدن گوشی جلوگیری کنیم؟

در ادامه بررسی می کنیم که چگونه از تکرار این کابوس جلوگیری کنیم. شما می توانید با اعمال چند تغییر در تنظیمات گوشی، تا حد زیادی از هک شدن گوشی خود جلوگیری کنید.
اقدامات زیر را انجام دهید:

نصب آنتی ویروس به‌روز و قوی

دانلود و نصب آخرین نسخه نرم افزار آنتی ویروس Antivirus بر روی گوشی یک اقدام مهم و ضروری در جلوگیری از هک شدن گوشی است. آنتی ویروس گوشی را اسکن کرده و در صورت شناسایی هر گونه مورد مشکوک (ویروس و بدافزار) آن را قرنطینه و حذف می کند.

استفاده از VPN هنگام اتصال به Wi-Fi عمومی

ما همیشه گوشزد می کنیم که به اینترنت های عمومی وصل نشوید. اتصال به wi-fi های مکان های عمومی روش عالی و مرسوم برای نفوذ هکرها است. اما در صورت اتصال حتما از VPN ها استفاده کنید. استفاده از VPN ها تا حدی اتصال به شبکه های Wi-Fi های عمومی را ایمن می کند. به این صورت که VPNها تاریخچه (History) یا سابقه مرورگر و IP دستگاه شما را مخفی می کنند. حتی در برخی موارد VPN ها می توانند حمله DDos را متوقف کنند.

حمله DDos (دیداس) چیست؟

Ddos یکی از رایج ترین روش های نفوذ هکرها است. به این صورت که درخواست های زیادی برای یک وب سایت یا سرویس از طرف هکرها ارسال می شود. تا حدی که وب سایت از دسترس خارج می شود و کاربران واقعی نمی توانند با آن کار کنند.

عدم جیلبریک (iOS) یا روت کردن گوشی (Android)

Jailbreak جیلبریک کردن گوشی های آیفون مانند فرایند روت کردن در گوشی های اندرویدی است. با Jailbreak شما دسترسی و کنترل کامل بر روی تمامی آیتم های موبایل را خواهید داشت. با Jailbreak جیلبریک کردن آیفون تمامی تنظیمات و ویژگی های امنیتی صفر می شوند. از جمله ابزارهای اسکن بدافزارها (malware). این اتفاق در روت کردن گوشی های اندرویدی نیز رخ می دهد. اگر با ویژگی های امنیتی گوشی ها آشنایی ندارید؛ ما به شما روت کردن و جیلبریک را پیشنهاد نمی کنیم.
نکته: برای نصب نرم افزارهای مختلف نیازی به روت Root کردن گوشی موبایل نیست. برای دانلود نرم افزارهای خود؛ بهترین و امن ترین کانال دریافت از فروشگاه Google (Google Play Store) است.

کلیک نکردن روی لینک‌ها و فایل‌های ناشناس (Phishing)

ممکن است روزانه ایمیل ها و پیام های ناشناس دریافت کنید. هکرها از این روش برای نفوذ به دستگاه شما استفاده می کنند. این روش یک نوع روش کلاهبرداری آنلاین است (فیشینگ phishing). بهترین کار این است که روی لینک ها، ایمیل ها، فایلهای پیوست و پیام های ناشناس؛ کلیک نکنید. البته اکثر نرم افزارهای آنتی ویروس در برابر فیشینگ مقاومت نشان می دهند و پیام ها و ایمیل های مشکوک را اسپم می کنند.

استفاده از رمزگذاری برای حفاظت از داده‌ها

استفاده از سیستم های رمزگذاری در هر حالتی از نفوذ هکرها جلوگیری می کند. به دنبال برنامه و وب سایت هایی باشید که از روش های رمزگذاری برای انتقال اطلاعات استفاده می کنند.

برای آگاهی از خدمات رمزگشایی به صفحه اصلی رمزگشایی سایت مجموعه امدادسیستم مراجعه نمایید.

استفاده از پریز برق به جای ایستگاه شارژ عمومی یا پاوربانک امن

یکی از بهترین خدمات عمومی در قرن بیست و یکم؛ ایستگاه های شارژ موبایل عمومی است. این ایستگاه ها در عین کار راه انداز بودن، خطراتی نیز به دنبال دارند. به عنوان مثال هکرها می توانند از طریق درگاه USB شارژ، اطلاعات موبایل شما را به راحتی هک کنند. آنها می توانند از طریق این درایو شارژ به داده های شما دسترسی پیدا کنند و بر روی گوشی بدافزار نصب کنند. در صورت ضرورت استفاده از پورت شارژ USB از یک پریز برق ساده استفاده کنید. اگر پاور بانک دارید برای امنیت بیشتر می توانید ابتدا پاور بانک خود را شارژ کنید و سپس از آن برای شارژ کردن موبایل خود استفاده کنید.

نشانه های هک شدن گوشی

تا به اینجای مقاله روش های پاکسازی گوشی از هکرها و نکته های امنیتی را بیان کردیم. در ادامه نشانه های هک شدن گوشی را آموزش می دهیم.
در صورت مشاهده علائم زیر، احتمال هک شدن موبایل تان وجود دارد:

• موبایل شما به سرعت شارژ خالی می کند.
• سرعت موبایل کندتر از حد معمول است.
• متوجه فعالیت های ناشناس و عجیب در اکانت های خود می شوید. مواردی مانند: ورود ناشناس (خودتان نبودید)، ساخت حساب کاربری جدید، تغییر رمز عبور و…
• متوجه پیام ها و تماس هایی می شوید که شما فرستنده نبودید.
• مصرف داده تلفن همراه شما، بیش از حد معمول است.
• متوجه وجود نرم افزارهایی می شوید که خود نصب نکرده اید.

چگونه از تنظیمات گوشی بفهمیم که هک شدیم

در ادامه بررسی تنظیمات در دو سیستم عامل اندروید و IOS را آموزش می دهیم.

بررسی تنظیمات در گوشی های اندرویدی

1- بررسی مصرف داده اینترنت

اولین نشانه ی هک شدن در سیستم عامل اندروید Android، مصرف غیرعادی و بسیار بالای داده اینترنت است. از طریق روش زیر می توانید میزان مصرف داده های هر نرم افزار را به صورت جداگانه بررسی کنید:
وارد بخش Settings و سپس Connection شوید؛ یا اینکه وارد Network & Internet و سپس Data usage شوید.در این بخش می توانید ببینید هر برنامه چه مقدار اینترنت مصرف دارد. در صورت مشاهده یک برنامه ناشناس و یا نرم افزاری که بیش از حد، داده استفاده می کند؛ حتما این موارد را بررسی کنید.

2- بررسی مجوزهای نرم افزارها

برنامه ها برای نصب اغلب مجوزهای عادی از شما دریافت می کنند. اما اگر برنامه ای مخرب باشد؛ مجوزهایی از شما می گیرد که برای کارکردشان ضروری نیست. به عنوان مثال دسترسی به دوربین، میکروفن، دفترچه تلفن (لیست مخاطبین)، پیامک ها و…. برای بررسی مجوزها مسیر زیر را دنبال کنید:
از بخش Settings وارد گزینه Apps شوید و سپس بر روی گزینه Permissions کلیک کنید. در پنجره باز شده مجوزهای هر برنامه را بررسی کنید و موارد غیرضروری را غیرفعال کنید.

3- بررسی فعالیت های پس زمینه

برخی از بدافزارها و برنامه های مخرب، ممکن است در پس زمینه گوشی (Background) که شما آن را نمی بینید؛ اجرا شوند و از منابع مختلف گوشی استفاده کنند. مراحل زیر را دنبال کنید:
از بخش Settings روی گزینه Battery کلیک کنید. سپس وارد تنظیمات Battery Usage شوید. در پنجره باز شده لیستی از برنامه ها و مقدار مصرف باطری آنها قابل مشاهده است. اگر نرم افزاری از نظر شما مصرف باتری زیاد و غیرعادی داشت، بررسی کنید؛ احتمال بدافزار بودن آن وجود دارد.

4- بررسی و اسکن گوشی با ابزارهای امنیتی

سیستم عامل اندروید یکسری ابزارهای امنیتی داخلی دارد. مانند Google Play Protect . این ابزار می تواند برنامه های مخرب را شناسایی کند. برای دسترسی به Google Play Protect مسیر زیر را دنبال کنید:
از نرم افزار Google Play Store منوی Play Protect را اجرا کنید. سپس گوشی اسکن می شود و می توانید هر برنامه مشکوک و مخرب را حذف و غیر فعال کنید.

5- بررسی فایل و پوشه های مشکوک

برخی هکرها برای نفوذ، یکسری فایل های مخرب را در حافظه گوشی پنهان می کنند. شما با استفاده از یک ابزار مدیر فایل معتبر (File Manager) می توانید پوشه ها و فایل های خود را بررسی کنید و در صورت موارد مشکوک و ناشناخته، آن را حذف کنید.

بررسی تنظیمات در سیستم عامل IOS

1- بررسی مصرف دیتا اینترنت

در گوشی های آیفون برای بررسی مصرف داده گوشی وارد مسیر زیر شوید:
از بخش Settings روی گزینه Cellular کلیک کنید. لیستی از برنامه ها به همراه مقدار مصرف داده آنها را مشاهده می کنید. هر گونه مصرف غیر معمول و مشکوک را شناسایی کنید.

2- بررسی مصرف باتری هر برنامه

برای بررسی میزان مصرف باتری در ios مسیر زیر را دنبال کنید:
از بخش Settings روی گزینه Battery کلیک کنید. لیستی از برنامه هایی که بیشترین استفاده از باتری دارند؛ قابل مشاهده است. هر گونه تغییر و مصرف غیرعادی باید حتما بررسی شود.

3- بررسی مجوزهای نرم افزارها

برای بررسی مجوزهای دسترسی نرم افزارهای مختلف در IOS وارد مسیر زیر شوید:
از بخش Settings بر روی گزینه Privacy و سپس Location Services کلیک کنید. در ادامه قادر به مشاهده لیستی از برنامه ها و مجوزهای دسترسی آنها خواهید بود. به عنوان مثال دسترسی به موقعیت مکانی (Location)، دوربین، میکروفون و… موارد مشکوک را حتما غیرفعال کنید.

4- استفاده از ابزار iPhone Analytics

گوشی های آیفون یکسری ابزارهای داخلی امنیتی مانند iPhone Analytics دارند. از این ابزارهای امنیتی برای بررسی هرگونه رفتار مشکوک استفاده کنید. به عنوان مثال اینکه آیا دیتا شما به سرویس های غیرمعمول ارسال می شود یا نه!؟ مسیر زیر را دنبال کنید:
وارد بخش تنظیمات یا Settings شوید. سپس روی گزینه Privacy کلیک کنید. در مرحله بعد گزینه Analytics & Improvementsرا انتخاب کنید. در این قسمت تمامی فعالیت های گوشی تحلیل می شود و به شما گزارشی از هر گونه رفتار مشکوک نرم افزارها داده می شود.

5- تغییر رمز عبور اپل آیدی Apple ID

در انتها اگر نشانه های هک شدن گوشی را مشاهده کردید؛ در سریعترین زمان ممکن اقدام به تغییر رمز عبور اپل آیدی خود کنید. با این کار از دسترسی های غیرمجاز به گوشی و برنامه های مختلف جلوگیری می کنید. برای تغییر رمز عبور وارد صفحه تنظیمات Apple ID شوید. سپس از قسمت امنیت Security، پسورد را عوض کنید.

سخن پایانی

هک شدن گوشی یک خطر واقعی است، اما با اقدامات ساده مانند استفاده از رمز عبور قوی، نصب آنتی ویروس، بررسی برنامه‌ها و داده‌ها می‌توانید از نفوذ هکرها جلوگیری کنید. رعایت این نکات، تجربه شما را از امنیت دیجیتال تا حد زیادی تضمین می‌کند و کمک می‌کند گوشی شما همیشه ایمن بماند.

سوالات متداول